Papież Franciszek od początku swojego pontyfikatu dawał liczne dowody szczególnej troski o osoby ubogie i wykluczone. Jedną z jego pierwszych inicjatyw było postawienie w Watykanie kontenerów z prysznicami i toaletami dla bezdomnych w 2014 roku. Inspiracją była rozmowa jego jałmużnika, arcybiskupa Konrada Krajewskiego, z jednym z potrzebujących. Bezdomny odmówił wspólnej kolacji tłumaczac: "Pachnę".
Wizualizacja AI - Papież Franciszek Adieu
W 2015 roku w pobliżu Watykanu otwarto schronisko „Dar Miłosierdzia”, oferujące nocleg, pomoc medyczną i psychologiczną dla około 50 osób. Franciszek regularnie podkreślał, że Kościół powinien być „ubogi i dla ubogich”. Papież mawiał, że kiedy konto jałmużnika jest puste, to dobrze.
Skromność i prostota charakteryzowały papieża Franciszka od pierwszych chwil jego pontyfikatu. Bezpośrednio po wyborze osobiście udał się do hotelu, w którym mieszkał przed konklawe, aby uregulować rachunek, zaskakując personel.
Zadzwonił także do kioskarza w Buenos Aires, by odwołać prenumeratę gazety, demonstrując dbałość o codzienne sprawy.
Zamiast zamieszkać w luksusowych apartamentach papieskich, wybrał prosty pokój w Domu św. Marty. Już jako arcybiskup Bergoglio preferował prostotę, sam gotując i zmywając.
Jego rezygnacja z tradycyjnych czerwonych butów na rzecz skromnych trzewików kupionych w Buenos Aires oraz korzystanie z używanego Forda Focus zamiast limuzyny były symbolicznymi gestami podkreślającymi jego styl życia.
Pontyfikat Franciszka przyniósł nowatorskie podejście do kwestii moralnych i doktrynalnych, wywołując zarówno entuzjazm, jak i opór. W dokumencie "Amoris Laetitia" otworzył możliwość przystępowania do komunii świętej przez osoby rozwiedzione w nowych związkach po indywidualnym rozeznaniu.
Jego słynne pytanie „Kim ja jestem, by sądzić?” wyrażało otwartość wobec osób homoseksualnych. Bezprecedensowym gestem było prywatne błogosławieństwo udzielone parze jednopłciowej.
Franciszek promował ideę „Kościoła różnych prędkości” i podkreślał, że jedność nie oznacza jednolitości, lecz harmonię w różnorodności. Popierał „ścieżkę synodalną” jako proces konsultacji i potencjalnych reform w Kościele, co spotkało się z krytyką konserwatywnego skrzydła.
Papież Franciszek podjął konkretne kroki mające na celu ukrócenie skandali finansowych w Stolicy Apostolskiej. W ramach tych działań zreformował Instytut Dzieł Religijnych (IOR), powszechnie znany jako bank watykański. Dodatkowo, wprowadził zewnętrzne audyty finansów watykańskich, co miało na celu zwiększenie transparentności i odpowiedzialności w zarządzaniu zasobami Kościoła. Te posunięcia miały kluczowe znaczenie dla odbudowy zaufania do instytucji kościelnych w sferze finansów.
Stanowisko papieża Franciszka wobec wojny na Ukrainie budziło wiele kontrowersji. Unikał jednoznacznego potępienia Rosji, a jego wypowiedzi o „szczekaniu NATO pod drzwiami Rosji” były szeroko krytykowane jako usprawiedliwiające agresora.
Dodatkowo, pochwalenie rosyjskiego dziedzictwa imperialnego, wymieniając Piotra Wielkiego i Katarzynę II, wywołało oburzenie na Ukrainie i zostało odebrane jako wspieranie rosyjskiej propagandy.
Franciszek wyrażał gotowość spotkania z prezydentem Rosji Władimirem Putinem w Moskwie (w 2022), podkreślając znaczenie dialogu i osobistego kontaktu jako drogi do przemiany serca. Jego neutralne stanowisko było interpretowane przez wielu jako naiwność lub brak moralnej jasności w potępieniu agresji.
Papież Franciszek aktywnie interweniował w sprawy nadużyć seksualnych w polskim Kościele. W latach 2019-2023 Watykan przyjął rezygnacje lub usunął ze stanowisk co najmniej dziesięciu biskupów i arcybiskupów w Polsce w związku z tuszowaniem przypadków pedofilii lub brakiem reakcji na zgłoszenia. Wśród nich znaleźli się biskup Edward Janiak z Kalisza, arcybiskup Sławoj Leszek Głódź z Gdańska, biskup Jan Tyrawa z Bydgoszczy, biskup Stefan Regmunt z Zielonej Góry-Gorzowa oraz biskup Tadeusz Rakoczy z Bielska-Żywca. Wobec tych duchownych zastosowano kary kanoniczne. Reakcje w Episkopacie Polski były podzielone – część duchownych, jak kardynał Kazimierz Nycz i arcybiskup Grzegorz Ryś, poparła działania papieża, podczas gdy inni zachowywali milczenie.
Papież Franciszek zmarł 21 kwietnia 2025 roku w Domu Świętej Marty w Watykanie na skutek rozległego udaru mózgu i niewydolności serca. Zgodnie ze swoją wolą, ceremonia pogrzebowa zostanie uproszczona. Zrezygnowano z tradycyjnej trumny ołowianej, a papież zostanie pochowany w dwóch trumnach zamiast trzech. Ciało nie będzie wystawione na katafalku. Miejscem pochówku będzie Bazylika Santa Maria Maggiore, a nie tradycyjne Groty Watykańskie.
Po śmierci papieża Franciszka rozpoczęły się spekulacje dotyczące jego następcy. W Watykanie ścierają się dwie główne frakcje: konserwatyści, pragnący powrotu do bardziej tradycyjnego modelu Kościoła, oraz reformatorzy, dążący do kontynuacji zmian zapoczątkowanych przez Franciszka.
Wśród potencjalnych kandydatów z frakcji reformatorskiej wymienia się kardynałów Matteo Zuppiego (Włochy) i Géralda Cypriena Lacroix (Kanada). Z kolei do grona konserwatywnych pretendentów zalicza się kardynałów Petera Erdö (Węgry) i Roberta Saraha (Gwinea). Przed Franciszkiem ostatnim papieżem pochodzącym spoza Europy był Grzegorz III (731-741), Syryjczyk.
Z jakiego kraju będzie kolejny papież? Czy dojdzie do manipulacji podczas konklawe - dezinformacja, soft power czy operacje wywiadowcze?
