Idea Dnia Dziecka narodziła się po I wojnie światowej, kiedy organizacje humanitarne zaczęły dostrzegać, jak bardzo dzieci potrzebują ochrony i wsparcia. W 1925 roku podczas Światowej Konferencji na Rzecz Dobra Dzieci w Genewie oficjalnie sformułowano potrzebę powołania takiego dnia. W tym samym roku w Chinach obchodzono lokalne święto dzieci właśnie 1 czerwca, co wpłynęło na wybór tej daty przez wiele państw.
Nie wszystkie kraje świętują Dzień Dziecka 1 czerwca. W wielu miejscach – w tym w USA, Wielkiej Brytanii czy Australii – obchodzony jest on w innych terminach. Na przykład w Turcji przypada na 23 kwietnia, a w Japonii 5 maja. Natomiast ONZ uznała 20 listopada za Uniwersalny Dzień Dziecka – w rocznicę uchwalenia Deklaracji Praw Dziecka i Konwencji o Prawach Dziecka.
Dzień Dziecka to dziś przede wszystkim święto beztroski i uśmiechu. Ale to również okazja, by przypomnieć, że prawa dzieci nadal są łamane – i to na masową skalę. W wielu regionach świata dzieci zmuszane są do pracy, rekrutowane do działań zbrojnych, pozbawiane dostępu do edukacji i opieki zdrowotnej. Szczególnie trudna sytuacja panuje w krajach ogarniętych wojną, takich jak Jemen, Sudan czy Syria, ale także w niektórych regionach Azji i Afryki, gdzie dzieci są wykorzystywane do pracy fizycznej lub zmuszane do małżeństw.
Organizacja Narodów Zjednoczonych wskazuje, że każde dziecko – niezależnie od pochodzenia, płci, religii czy statusu społecznego – ma prawo do:
- życia i rozwoju,
- miłości, opieki i bezpieczeństwa,
- edukacji,
- ochrony przed przemocą, wyzyskiem i zaniedbaniem,
- wyrażania własnego zdania i udziału w decyzjach dotyczących jego życia,
- wypoczynku i zabawy,
- ochrony zdrowia i dostępu do leczenia.
ONZ podkreśla, że prawa dzieci to nie przywileje – to fundamenty, które powinny być respektowane na całym świecie. Dzień Dziecka to dobra okazja, by przypomnieć sobie o tych zasadach i zrobić wszystko, by były przestrzegane nie tylko od święta, ale każdego dnia.
Prawa dzieci zostały opisane w Konwencji o prawach dziecka, uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989 roku.
To najważniejszy międzynarodowy dokument dotyczący praw dziecka. Konwencja zawiera 54 artykuły i precyzyjnie określa, jakie prawa przysługują każdemu dziecku na świecie – m.in. do życia, rozwoju, edukacji, opieki zdrowotnej, ochrony przed przemocą, wyzyskiem czy wykorzystywaniem.
Polska była jednym z pierwszych krajów, które podpisały ten dokument – ratyfikowała go w 1991 roku. Konwencja obowiązuje prawnie niemal we wszystkich państwach świata i jest najczęściej ratyfikowanym traktatem dotyczącym praw człowieka.
